درمان کرایوتراپی یا سرما درمانی چیست؟
با توضیحاتی که ارائه شد، لازم است بدانیم کرایوتراپی چیست؟ کرایوتراپی یا سرما درمانی یک روش درمانی غیرتهاجمی و بسیار موثر برای درمان ضایعات پوستی پیش سرطانی و بیماری هایی مانند خال ها و زگیل های تناسلی است. این روش از نیتروژن مایع بهره می برد تا سلول های آسیب دیده را فریز کرده و پس از انجام فرایند، باعث تحریک فرآیند ترمیم پوست شود. پس از پوست اندازی، معمولاً طی سه تا شش هفته نتایج بهبودی قابل مشاهده خواهد بود.
با انواع مدل های کرایوتراپی آشنا شوید
در مورد انواع کرایوتراپی می توان گفت که این روش، یک تکنیک درمانی است که به سه نوع اصلی تقسیم می شود که هرکدام از آنها از روش های مختلفی جهت اعمال سرما برای درمان استفاده می کنند:
۱. کرایوتراپی نیتروژن مایع
در روش کرایوتراپی نیتروژن مایع، همانطور که از نامش پیداست از نیتروژن مایع که دمای بسیار پایینی (تا 196ـ درجه سانتی‌گراد) دارد، استفاده می کند. نیتروژن مایع به ناحیه مورد درمان، مانند زگیل های ویروسی، جوش ها، ضایعات پوستی شدید و سرطان پوست، اعمال می شود تا سلول های آسیب دیده را از بین ببرد.
۲. کرایوتراپی با یخ دی‌اکسید کربن
کرایوتراپی با یخ دی اکسید کربن، برای درمان زخم ها، مشکلات پوستی مانند زگیل ها و بهبود جراحی های پوستی کاربرد دارد. در این روش از یخ دی اکسید کربن (CO2)، برای ناحیه مورد درمان استفاده می کنند.
۳. سرما درمانی با DMEP
سرما درمانی با DMEP یا Dimethyl Ether Propane، مخلوطی از دی متیل اتر و پروپان است که در دماهای پایین کارایی دارد (حدود 57 ـ درجه سانتی‌گراد). این روش معمولاً برای کاهش درد، التهاب و تورم ناشی از مشکلات پوستی مانند زگیل ها استفاده می شود.
هر یک از این روش ها دارای مزایا و کاربردهای خاصی هستند و استفاده از آنها بستگی به نوع و شدت مشکل پوستی و توصیه های پزشک دارد.
کاربرد درمانی کرایوتراپی برای نواحی مختلف بدن
کاربرد کرایوتراپی برای نواحی مختلف بدن، بسیار متعدد و موثر است. این کاربردها می توانند در موارد زیر باشند:
۱. کرایوتراپی زگیل تناسلی
کرایوتراپی زگیل تناسلی، یک روش اصلی برای درمان زگیل تناسلی است که در آن، پزشک متخصص از نیتروژن مایع با دمای ۱۹۶- سانتی‌گراد یا دی اکسید کربن برای تحریک زگیل ها استفاده می کند. این روش اغلب با استفاده از بی حسی موضعی انجام می شود و هر جلسه حدود ۲۰ دقیقه طول می کشد. بسته به تعداد و مکان زگیل ها، ممکن است به چند جلسه نیاز باشد تا به نتیجه مطلوب دست یافت.
۲. کرایوتراپی رحم و بارداری
کرایوتراپی رحم و بارداری، یک روش درمانی سرپایی است که برای مشکلات مختلفی از جمله درد و خونریزی شدید در دوره قاعدگی، ترشحات واژینال غیرطبیعی و خونریزی پس از نزدیکی استفاده می شود. این روش معمولاً بدون عوارض جدی انجام می شود و بهبودی کامل طی دو هفته به دست می آید.
۳. کرایوتراپی لاغری
در کرایوتراپی لاغری، از سرما برای کاهش وزن استفاده می شود. این روش معمولاً شامل اعمال سرما به نواحی مختلف بدن است تا منجر به افزایش گردش خون، تسریع متابولیسم و سوزاندن کالری و چربی های بدن شود. سرمای مورد استفاده در این کرایوتراپی باعث تحریک سیستم ایمنی بدن، افزایش تولید هورمون هایی مانند اندورفین و کاهش التهابات موضعی می گردد.
۴. کرایوتراپی زخم دهانه رحم
کرایوتراپی زخم دهانه رحم، به عنوان یک روش درمانی شناخته می شود که در آن از سرما برای درمان زخم های دهانه رحم استفاده می کنند. این روش شامل استفاده از اکسید نیتروژن و دستگاه کرایو است که به وسیله آن، زخم را تصحیح و بهبود می دهند. این فرایند به دلیل افزایش گردش خون و کاهش التهابات، منجر به بهبود سریع و کاهش علائم زخم می شود.
۵. کرایوتراپی لک صورت
کرایوتراپی لک صورت، یکی از روش های موثر برای جوانسازی پوست و درمان مشکلات پوستی است. در این روش، نیتروژن مایع را برای تولید هوای بسیار سرد به کار می برند که بر روی لک های پوستی اعمال گردد. این سرما باعث می شود مغز برای حفظ دمای بدن، گردش خون را افزایش دهد. با افزایش جریان خون، گلبول های سفید فعال تر شده و تولید هورمون های اندورفین و آدرنالین افزایش می یابد، که بهبود عملکرد سیستم ایمنی و تسریع بازسازی سلول های پوستی را به دنبال دارد. همچنین، این فرایند تولید کلاژن را افزایش می دهد که به انعطاف پذیری و سفتی پوست کمک می کند. کرایوتراپی برای درمان علائم پسوریازیس، اگزما، خارش و قرمزی پوست نیز کاربرد دارد.
۶. کرایوتراپی جوش صورت
کرایوتراپی جوش صورت، یکی از روش های موثر درمان جوش های صورت شناخته می شود. این روش شامل استفاده از سرما برای فریز کردن جوش ها و کاهش دمای بافت سلولی است. این سرما باعث تحریک سیستم عصبی و فعال شدن سیستم ایمنی بدن می گردد، که نتیجه آن می تواند افزایش تولید کلاژن و بهبود وضعیت پوست باشد.
برای انجام کرایوتراپی جوش صورت، معمولاً از سوآپ پنبه ای استفاده می شود. ابتدا، متخصص نوع جوش ها را معاینه می کند و پس از تمیز کردن و پاک سازی منافذ پوستی، فرآیند فریز کردن جوش ها را انجام می دهد. این روش می تواند به کاهش التهاب، بهبود ظاهر جوش ها و تقویت سلامت پوست کمک کند.
۷. کرایوتراپی هموروئید
کرایوتراپی هموروئید، یکی از روش های درمان هموروئید یا بواسیر است. سرمای استفاده شده در این روش، باعت فریز شدن ناحیه متورم و کاهش تورم و التهاب می شود و علائمی مانند سوزش، خارش، درد و مشکل در دفع مدفوع را تسکین می دهد. این عمل معمولاً به صورت سرپایی انجام می پذیرد و بهبودی سریع تر و راحت تری را فراهم می کند.
۸. کرایوتراپی میخچه پا
کرایوتراپی میخچه پا، یکی از روش های غیرجراحی برای درمان میخچه پا است. در این روش هم از نیتروژن مایع یا دی اکسید کربن منجمد برای فریز کردن میخچه استفاده می شود. این مواد به صورت اسپری روی میخچه اعمال می شوند یا با استفاده از سوآپ پنبه ای به طور مستقیم بر روی میخچه قرار می گیرند. سرما باعث تخریب بافت میخچه شده و به تدریج آن را از بین می برد.
۹. کرایوتراپی شکم
کرایوتراپی شکم، یک روش پیشرفته و غیرتهاجمی برای کاهش چربی های موضعی در این ناحیه است. این روش با دستگاه کرایوتراپی که باعث فریز شدن سلول های چربی می شود، آنها را از بین می برد. دستگاه روی ناحیه شکم قرار می گیرد و با ایجاد حالت خلأ و انجماد بافت ها، سلول های چربی را تخریب می کند. این سلول ها که به مرور زمان و به طور طبیعی توسط بدن دفع می شوند، باعث کاهش حجم چربی در این ناحیه می گردد.
۱۰. کرایوتراپی چشم
روش کرایوتراپی چشم، یکی از روش های ایمن و موثر برای درمان برخی بیماری های چشمی مانند آب مروارید، گلوکوم، جداشدگی شبکیه، ناخنک و کراتیت است. در این روش، دی اکسیدکربن منجمد برای کاهش دمای بافت چشم در طی عمل جراحی کارایی درد. این کاهش دما که سلول های بیمار یا آسیب دیده را تخریب می کند، باعث بهبود وضعیت چشم می شود.
۱۱. کرایوتراپی کبد
کرایوتراپی کبد هم یک روش نوین و غیرتهاجمی است که برای درمان بافت های بیمار و آسیب دیده کبد کاربرد دارد. در این روش، سلول های سرطانی یا آسیب دیده با استفاده از انجماد تخریب می شوند. ابتدا یک دستگاه ویژه که سرمای شدید تولید می کند، از طریق پوست به ناحیه مورد نظر در کبد هدایت می شود. این دستگاه با فریز کردن بافت، سلول های بیمار را از بین می برد. این تکنیک، به عنوان یک گزینه درمانی موثر برای افرادی که دیگر روش های درمانی برایشان موفقیت آمیز نبوده یا نمی توانند تحت عمل جراحی قرار گیرند، محسوب می شود.
۱۲. کرایوتراپی کلوئید
کرایوتراپی کلوئید، به عنوان یک روش درمانی غیرتهاجمی، برای درمان ضایعات کلوئیدی، مانند گوشت اضافه، استفاده می شود. در این روش، با استفاده از نیتروژن مایع با دمای بسیار پایین (حدود ۱۹۶- درجه سانتی‌گراد)، ضایعه پوستی فریز شده و بافت آسیب دیده تخریب می گردد. این فرآیند که به تخریب سلول های بیمار یا آسیب دیده منجر می شود، می تواند به بهبود شرایط ضایعه کلوئیدی کمک کند، همچنین ممکن است قابلیت تولید کلاژن فیبروبلاست را نیز کاهش دهد.
آشنایی با تمامی مراحل انجام کرایوتراپی
مراحل کرایوتراپی یا سرما درمانی به سه مرحله تقسیم می شود:
مرحله ۱: انتقال حرارت
در مرحله انتقال حرارت، آماده سازی و کاهش حرارت انجام می شود. نیتروژن مایع به دمای ۱۹۶ درجه سانتی گراد می رسد و بر روی ضایعه پوستی قرار می گیرد.
مرحله ۲: تخریب سلولی
پس از انتقال حرارت، در مرحله تخریب سلولی، ضایعه پوستی به صورت ناگهانی سرمازده می شود که تخریب سلولی و از بین رفتن خال و زگیل پوستی را به دنبال دارد.
مرحله ۳: فاز التهاب و بهبود
پس از اتمام دو مرحله قبلی، در مرحله فاز التهاب و بهبود، ناحیه درمان شده به دلیل مرگ سلولی، قرمز و ملتهب می شود. مراقبت های پس از سرما درمانی نقش مهمی را در بهبود این ناحیه ایفا می کنند.
تعداد جلسات مورد نیاز کرایوتراپی برای نتیجه گیری
تعداد جلسات کرایوتراپی بستگی به نوع و محل استفاده، جنس پوست و مشکلات خاص شخص دارد. برخی افراد ممکن است با یک جلسه درمان شوند، در حالی که احتمال دارد برخی دیگر به چندین جلسه درمانی نیاز داشته باشند. با این حال، برای هر فردی ممکن است نیازها و یا نوع پاسخ بدنشان به درمان متفاوت باشد، بنابراین مشاوره با یک پزشک متخصص، بهترین راهنما برای شما است.
مزایای کرایوتراپی نسبت به سایر روش ها
در مورد معایب و مزایای کرایوتراپی، به عنوان یک روش درمانی غیرتهاجمی می توان به این موضوع اشاره کرد که این روش به دلیل مزایای زیادی که نسبت به درمان های دیگر دارد، پیشنهاد می شود. با معایب احتمالی آن در ادامه مطالب این پاراگراف خواهیم پرداخت. این مزایا به شرح زیر هستند:
- درمان در کوتاه ترین زمان ممکن: جلسات این روش درمانی معمولاً نیاز به زمان کمتری دارند.
- کاهش احتمال انتقال زگیل به سایر اندام ها: این روش می تواند از توسعه زگیل به سایر مناطق بدن جلوگیری کند.
- بدون درد: این عمل، تقریباً بدون درد صورت می گیرد.
- جای زخم بر روی پوست نمی گذارد: در مقایسه با روش های دیگر، این روش اغلب خط زخمی روی پوست باقی نمی گذارد.
- سرپایی: این روش بدون نیاز به بستری شدن انجام می شود.
- عوارض کم و موقت: عوارض این روش معمولاً محدود و کوتاه مدت است.
- تأثیر مثبت بر روحیه بیمار: این روش ممکن است با افزایش سطح انرژی بیمار، احساس خوبی را به او منتقل کند.
به همراه این مزایا، باید به معایب کرایوتراپی نیز اشاره کرد. این روش در موارد معدودی ممکن است منجر به حساسیت، التهاب، خارش یا تاول روی پوست شود، اما معمولاً این عوارض به صورت موقت و با تأخیر اتفاق می افتند.
عوارض احتمالی بعد از کرایوتراپی
عوارض بعد از کرایوتراپی ممکن است بسته به شدت ضایعه پوستی، مدت زمان فریز کردن و سن بیمار متغیر باشد. این عوارض که به شکل های مختلفی ظاهر می شوند، شامل موارد زیر هستند:
- عوارض موقتی: مانند قرمز شدن، التهاب و تورم در چند ساعت اولیه پس از انجماد سازی در نواحی حساس مانند پلک چشم ها که به طور کلی تا ۲۴ ساعت ادامه دارد.
- عوارض حاد: اگر شدت ضایعه پوستی زیاد باشد یا اگر عمل در یک مرکز غیرمعتبر انجام شود، ممکن است عوارضی مانند تاول، درد شدید یا حتی سردرد به وجود آید.
- عوارض ثانویه: این شامل بی حسی ناحیه درمان شده، خون ریزی و عفونت است که معمولاً یک یا دو روز بعد از انجام این عمل ایجاد می شوند و نیازمند توجه و درمان است.
رعابت ۷ مورد از مراقبت های بعد از کرایوتراپی
مراقبت های بعد از کرایوتراپی، شامل مراقبت های زیر برای حفظ بهترین نتیجه و جلوگیری از عوارض پوستی هستند:
- شستشوی زخم: محل زخم را روزانه با آب گرم و صابون آنتی باکتریال خوب بشویید، بهتر است از شوینده های عطری پرهیز کنید.
- خشک کردن زخم: اجازه دهید زخم پس از شستشو، به طور طبیعی خشک شود.
- مرطوب کردن زخم: اگر زخم دلمه بست، می توانید از وازلین غیرعطری استفاده کنید.
- تعویض پانسمان: پانسمان زخم را به طور منظم تعویض کنید تا از عفونت جلوگیری شود.
- پیگیری و معاینه: حتما برای بررسی زخم و پیگیری روند بهبودی به پزشک خود مراجعه کنید.
- استفاده از داروها: داروهای ضدعفونی و آنتی بیوتیک را طبق توصیه پزشک و در زمان مقرر مصرف کنید تا از عفونت احتمالی جلوگیری به عمل آید.
- مراقبت های ویژه برای تاول (سوختگی): در صورت بروز تاول، از پمادهای زینک اکسید یا کورتون موضعی برای درمان استفاده نمایید.